Εκτίμηση κλιματικού κινδύνου επιχειρηματικών δανειοληπτών

Διαδικασία εκτίμησης κλιματικού κινδύνου 

H Τράπεζα Πειραιώς έχει δημιουργήσει και χρησιμοποιεί το εργαλείο  Climabiz 2.0  προκειμένου να προβεί στην οικονομική αποτίμηση του κλιματικού κινδύνου των επιχειρηματικών πιστούχων της. Η αποτίμηση του κλιματικού κινδύνου βασίζεται στον κύκλο εργασιών των δανειοληπτών καθώς και στα λειτουργικά και τεχνικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν τον εκάστοτε τομέα οικονομικής δραστηριότητας ο οποίος αποτυπώνεται με τους κωδικούς NACE.

Δεδομένης της ποικιλoμορφίας των χαρακτηριστικών μεταξύ των οικονομικών κλάδων και υπο-κλάδων, για την εκτίμηση του κλιματικού κινδύνου, έχουν δημιουργηθεί οι  Τυπικές Μονάδες,  οι  οποίες αποτελούν πρότυπες, μοντελοποιημένες αναπαραστάσεις αντιπροσωπευτικών παραγωγικών μονάδων των εξεταζόμενων οικονομικών κλάδων, κατάλληλα προσαρμοσμένων στην ελληνική οικονομία. Με άλλα λόγια, οι Τυπικές Μονάδες  είναι απεικονίσεις της  «μέσης» ελληνικής επιχείρησης που δραστηριοποιείται σε έναν συγκεκριμένο οικονομικό κλάδο ή υπο-κλάδο.

Για την αξιολόγηση των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα, το Climabiz 2.0  χρησιμοποιεί κλιματικά σενάρια, τα οποία προσομοιώνουν κλιματικούς κινδύνους για διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές της χώρας, τόσο το ιστορικό (περίοδος 1971-2000) όσο και το μελλοντικό κλίμα (περίοδος 2021-2050).

Το Climabiz 2.0 περιλαμβάνει ένα σύνολο RCP κλιματικών σεναρίων καθώς και το σενάριο πολύ χαμηλών εκπομπών SSP1 – 1.9, καθένα από τα οποία προσφέρει μια εύλογη και  συνεπή περιγραφή του μέλλοντος:

• To  SSP 1.9 σενάριο αποτελεί ένα πολύ χαμηλών εκπομπών αερίων σενάριο, ανήκει στην κατηγορία των net-zero σεναρίων γύρω στο 2050 και εκτιμά την αύξηση της θερμοκρασίας στο τέλος του αιώνα να ανέρχεται στους  1,4°C βαθμούς. Εμπίπτει στην κατηγορία των «Shared Socioeconomic Pathways» (SSPs). Σύμφωνα με αυτήν την περιγραφή, στο μέλλον η ανθρωπότητα μετατοπίζεται προς μια πιο βιώσιμη πορεία όπου η κατανάλωση προσανατολίζεται σε χαμηλή χρήση υλικών και μειωμένης ενεργειακής έντασης. Το SSP 1.9 εστιάζει στην αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από 1,5C σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.
• Το RCP2.6  διαθέτει τις πιο αυστηρές προδιαγραφές και στοχεύει  να διατηρήσει την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 2°C έως το 2100.
• Το ενδιάμεσο IPCC σενάριο σταθεροποίησης RCP4.5 είναι  πιθανό να οδηγήσει σε μια αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας μεταξύ 2 και 3 βαθμών °C έως το 2100.
• Το RCP 8.5 αποτελεί μια διαδρομή υψηλών εκπομπών και λαμβάνεται γενικά ως βάση για το χειρότερο σενάριο, με μέση αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας να υπερβαίνει τους 4°C.

Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, η Πειραιώς  αξιοποίησε τις Shared Socioeconomic (SSP) και τις  Αντιπροσωπευτικές Οδούς Συγκέντρωσης (RCP)  διαδρομές, οι οποίες έχουν υιοθετηθεί από την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Συγκεκριμένα αξιοποιεί το SSP1.9 για τον κίνδυνο μετάβασης (σενάριο ευθυγραμμισμένο με 1,5°C) και το RCP 8.5 για τον φυσικό κίνδυνο, καθώς και το Climabiz 2.0 εργαλείο για την ποσοτικοποίηση του κλιματικού κινδύνου. Το σενάριο SSP1.9 προϋποθέτει διεθνή συνεργασία με έμφαση στην ευημερία που συνδέεται με την τεχνολογική καινοτομία για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Το RCP 8.5 είναι ένα σενάριο υψηλών εκπομπών που προϋποθέτει αύξηση θερμοκρασίας  4°C ή περισσότερο πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα μέχρι το τέλος του αιώνα. Το endpoint  του μακροπρόθεσμου ορίζοντα στην ανάλυση σεναρίων ορίστηκε το 2050. Τα δύο σενάρια καταγράφουν τα δύο διαφορετικά άκρα όσον αφορά τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και, ως εκ τούτου, παρέχουν ένα ευρύ φάσμα πιθανών ζημιογόνων γεγονότων.

 Οι κύριες κατηγορίες κλιματικού κινδύνου που αξιολογούνται μέσω του Climabiz 2.0

Α. Ο Φυσικός Κίνδυνος (physical risk): ο οποίος εκφράζει τις οικονομικές απώλειες που μπορεί να έχει μία επιχείρηση εξαιτίας της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών, είτε λόγω μακροπρόθεσμων αλλαγών στα κλιματικά πρότυπα (χρόνιος φυσικός κίνδυνος) είτε λόγω της συχνότητας και του μεγέθους των ακραίων καιρικών φαινομένων.

• Χρόνιος Φυσικός Κίνδυνος: Η μακροπρόθεσμη επίδραση των αλλαγών σε κλιματικούς παραμέτρους όπως η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η ταχύτητα ανέμου, η νεφοκάλυψη, η ηλιοφάνεια και η ταχύτητα ανέμου που επηρεάζουν την εκάστοτε μονάδα παραγωγής (π.χ. γεωργία, ΑΠΕ), τη ζήτηση προϊόντων (π.χ. για παγωτά), τις τιμές των πρώτων υλών, ανάγκες θέρμανσης- ψύξη, ελκυστικότητα τουριστικών προορισμών κ.λ.π.
• Ακραία Καιρικά Φαινόμενα: λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα ακραία γεγονότα: πλημμύρες, κύματα καύσωνα, ισχυροί άνεμοι-καταιγίδες-κύματα, δασικές πυρκαγιές και οι επιπτώσεις τους στην παραγωγή (π.χ. γεωργία) και στις υποδομές.

Β. Ο Κίνδυνος Μετάβασης (transition risk): ενσωματώνει τις πρόσθετες δαπάνες που αντιμετωπίζει μία επιχείρηση στο πλαίσιο μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι κίνδυνοι μετάβασης επηρεάζονται σημαντικά από τη μεταρρύθμιση του ρυθμιστικού πλαισίου (κανονιστικό & νομικό), την εισαγωγή νέων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα (τεχνολογία) και μεταβολών στις συνθήκες λειτουργίας της αγοράς και των προτιμήσεων των καταναλωτών κ.α.

Λαμβάνοντας υπόψη τον μεγάλο αριθμό συνιστωσών κινδύνου κατά τον υπολογισμό του κλιματικού κινδύνου μέσω του Climabiz, ο συνολικός κλιματικός κίνδυνος του επιχειρηματικού χαρτοφυλακίου εκτιμάται με βάση την ακόλουθη προσέγγιση:

• Ο χρόνιος φυσικός κίνδυνος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, για κάθε ένα από τα κλιματικό σενάριο ξεχωριστά, αθροίζονται για να προκύψει ο συνολικός φυσικός κίνδυνος.
• Ο κίνδυνος μετάβασης υπολογίζεται αρχικά ως το ελάχιστο (α) κόστος άμεσων και έμμεσων εκπομπών και (β) κόστος των χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Στη συνέχεια προσαρμόζεται με βάση την ελαστικότητα προϊόντος σε συνάρτηση με τον κλάδο και την οικονομική δραστηριότητά και την ικανότητα μεταβίβασης του κόστους στον τελικό καταναλωτή.
• Ο συνολικός κλιματικός κίνδυνος εκτιμάται για κάθε Τυπική Μονάδα ξεχωριστά, ως το άθροισμα του συνολικού φυσικού κινδύνου και του συνολικού προσαρμοσμένου κινδύνου μετάβασης.

Αναγνώριση Κλιματικού Κινδύνου 

Ο Όμιλος ορίζει τους κλιματικούς κινδύνους ως τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική ευρωστία ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος από παράγοντες της κλιματικής αλλαγής, όπως τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Η διαδικασία αναγνώρισης λαμβάνει υπόψη τόσο την αλυσίδα αξίας όσο και τους κλιματικούς κινδύνους που σχετίζονται με την λειτουργία, όπως αναφέρονται παρακάτω:

1. Φυσικοί κίνδυνοι, οι οποίοι αναφέρονται σε πιθανές οικονομικές απώλειες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας αντισυμβαλλόμενος λόγω των μεταβαλλόμενων κλιματικών προτύπων. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να οφείλονται είτε σε μακροπρόθεσμες αλλαγές στα κλιματικά πρότυπα και αναφέρονται ως χρόνιες, ή σε αύξηση του αριθμού και της σοβαρότητας των ακραίων καιρικών γεγονότων, που συχνά ταξινομούνται ως ακραία καιρικά φαινόμενα.
2. Κίνδυνοι μετάβασης, οι οποίοι αναφέρονται  ως το επιπλέον κόστος που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας αντισυμβαλλόμενος καθώς προσαρμόζεται σε ένα οικονομικό μοντέλο με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Αυτοί οι κίνδυνοι προκαλούνται από κανονιστικές αλλαγές (πολιτικές και νομικές), την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα, μεταβολές στις συνθήκες της αγοράς, προτιμήσεις καταναλωτών και άλλα.

Υπολογισμός Κλιματικού Κινδύνου 

Η Τράπεζα εκτιμά, με την χρήση του εργαλείου Climabiz 2.0, τους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα  (φυσικό κίνδυνο και κίνδυνο μετάβασης) των  επιχειρηματικών πιστούχων της μέσα από μια bottom-up προσέγγιση) με βάση τα γενικά λειτουργικά και τεχνικά χαρακτηριστικά τους (δηλ. το πεδίο οικονομικής τους δραστηριότητας), για τους οικονομικούς κλάδους που θεωρούνται πως επηρεάζονται κυρίως από την κλιματική αλλαγή και μεταφράζει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε νομισματικούς όρους (€).

Η μεθοδολογία υπολογισμού βασίζεται στη χρήση τριών σεναρίων  κλιματικών αντιπροσωπευτικών μονοπατιών συγκέντρωσης (RCP) και το SSP 1.9 σενάριο της IPCC (Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή).

Οι βασικές διαφορές που εντοπίζονται στα αποτελέσματα υπολογισμού του κλιματικού κινδύνου μεταξύ των κλιματικών σεναρίων αποδίδονται κυρίως στις διακυμάνσεις των συνιστωσών του κινδύνου  μετάβασης, με βασική παράμετρο τις τιμές δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα. Για το κόστος των άμεσων και έμμεσων εκπομπών, χρησιμοποιήθηκαν τρεις διαφορετικές τιμές δικαιωμάτων εκπομπής άνθρακα €/tCO2, για καθεμία από τις περιόδους 2021-2030 / 2031-2040 /2041-2050, ανά κλιματικό σενάριο .

Ο Όμιλος Πειραιώς επιδιώκει τη βελτίωση της διαδικασίας δέουσας επιμέλειας που σχετίζεται με το κλίμα και το περιβάλλον, τόσο κατά την έναρξη μιας πελατειακής σχέσης όσο και ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Στόχος είναι να καθιερωθούν οι απαραίτητες διαδικασίες για τη συλλογή και την επαλήθευση κλιματικών και περιβαλλοντικών πληροφοριών που απαιτούνται για την αξιολόγηση της έκθεσης των πιστούχων της σε αυτούς τους κινδύνους, πριν από τη σύναψη μιας χρηματοδότησης.

Η Πειραιώς έχει επίσης ενσωματώσει τα αποτελέσματα του Climabiz 2.0 για τον κλιματικό κίνδυνο και τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους στη διαδικασία αξιολόγησης και τιμολόγησης των χρηματοδοτήσεων. Η Ετήσια Οικονομική Έκθεση του 2024 περιλαμβάνει τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα για την Αξιολόγηση Ουσιαστικότητας Κλιματικών και Περιβαλλοντικών (C&E) Κινδύνων.

Περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να δείτε εδώ.